Ընտանեկան բռնության մասին մտածելիս հաճախ մտաբերում ենք միայն ֆիզիկական բռնությունը։ Ընտանեկան բռնությունը, սակայն, լինում է ոչ միայն ֆիզիկական, այլև հոգեբանական, սեռական ու տնտեսական։ Եվ չնայած տնտեսական, այդ թվում՝ ֆինանսական բռնությունը շատ ավելի դժվար է նկատել, այն կարող է նույնչափ վնաս հասցնել մարդուն։

Ի՞նչ է ֆինանսական բռնությունը

Ֆինանսական բռնությունը տնտեսական բռնության մաս է կազմում։ Ինչպես բռնության մյուս բոլոր ձևերի, այնպես էլ ֆինանսական բռնության դեպքում արտահայտվում է մի անհատի՝ մյուսի հանդեպ վերահսկողություն ունենալու ցանկությունը։ Երբ սահմանափակվում է մարդու՝ գումարը ազատ տնօրինելու իրավունքը, վերահսկվում է նրա ֆինանսական գործունեությունը, հաշվի չի առնվում նրա կարծիքը ֆինանսական որոշումներ կայացնելիս, ականատես ենք լինում ֆինանսական բռնության։

Ո՞ւմ հետ կարող է պատահել

Ֆինանսական կամ ցանկացած այլ բռնության զոհ կարող է դառնալ յուրաքանչյուրը՝ անկախ տարիքից, սեռից, մասնագիտությունից, ապրելավայրից, ազգությունից, կրթությունից, հավատքից, ամուսնական կարգավիճակից, երեխա ունենալու կամ չունենալու հանգամանքից։ Ֆինանսական բռնությունը կարող է տեղի ունենալ տարբեր հարաբերություններում՝ զուգընկերների միջև (անկախ միասին ապրելու կամ չապրելու հանգամանքից), ընտանիքում, բարեկամների շրջանում ու ոչ միայն։

Քննարկենք բռնարար վարքագծերի օրինակներ՝ հասկանալու համար, թե ինչպես կարելի է կանխել ֆինանսական հնարավոր բռնությունը։

Բռնարար վարքագծեր

Ֆինանսական բռնությունը կարող է տարբեր եղանակներով արտահայտվել։ Ուշադիր եղիր, երբ քո զուգընկերը, ընտանիքի անդամը կամ մեկ այլ մարդ քո շրջապատում՝

Ղեկավարում ու շահագործում է քո կամ ձեր ընդհանուր ֆինանսները․

• Որոշում է՝ ինչին պետք է ու չպետք է հատկացնես քո գումարը

• Որոշում է՝ ինչքան գումար է քեզ անհրաժեշտ ապրուստի համար

• Թաքցնում է ձեր ընդհանուր հաշվի կամ քո հաշվի քաղվածքները

• Զրկում է քո կամ ընդհանուր բանկային հաշիվներին հասանելիությունից

• Փչացնում է վարկային պատմությունդ՝ խոստանալով կատարել վարկի մարումներ քո անունից ու չպահելով խոստումը

• Կեղծում է քո ստորագրությունը ֆինանսական փաստաթղթերի տակ

• Կատարում է կանխիկացում քո բանկային քարտից՝ առանց տեղեկացնելու ու համաձայնություն ստանալու

• Վաճառում է քեզ պատկանող գույք՝ առանց քեզ հետ համաձայնեցնելու

• Խաղադրույքի վրա է վատնում ընտանեկան բյուջեն։

Հոգեբանական ճնշում է գործադրում․

• Ստիպում է մեղավոր զգալ, սպառնում է ու մեկուսացնում՝ իրեն գումար չտալու համար

• Ստիպում է դառնալ իր վարկի երաշխավորը կամ վարկ վերցնել իր համար

• Պահանջում է, որ գումարն օգտագործելուց առաջ թույլտվություն խնդրես

• Պահանջում է հաշվետվություն կատարած յուրաքանչյուր ծախսի համար

• Ստիպում է աշխատել ընտանեկան բիզնեսում առանց վարձատրության

• Ստիպում է ստորագրել կասկածելի փաստաթղթեր

• Ստիպում է հավատալ, որ չես կարող կառավարել ֆինանսներդ ինքնուրույն

• Ստիպում է կտակի մեջ փոփոխություններ կատարել։

Խախտում է քո՝ աշխատելու ու սովորելու իրավունքը․

• Արգելում է աշխատանք փնտրել կամ գնալ աշխատանքի՝ իբրև պատրվակ բերելով երեխաներին կամ այլ հանգամանքներ, ու այսպիսով փորձում դարձնել քեզ իրենից ֆինանսապես կախված

• Որոշում է՝ որտեղ կարող ես աշխատել և որտեղ՝ ոչ

• Վստահեցնում է, որ ուսման կարիք չունես, քանի որ ինքը կհոգա քո բոլոր կարիքները։

Ինչպե՞ս պաշտպանել ինքդ քեզ

Բռնության ենթարկվելիս հնարավոր է հապշտապ որոշումներ կայացնել, սակայն դա կարող է վտանգավոր լինել։ Անհրաժեշտ է անվտանգության պլան մշակել, հասկանալ կարևոր քայլերը ու իրագործել դրանք նախքան ամեն ինչ հետևում թողնելը։

• Համոզվիր, որ ունես գումար քեզ պատկանող բանկային հաշվում կամ կանխիկ եղանակով։ Վստահ եղիր, որ բռնություն կիրառողը չի կարող դրան հասանելիություն ունենալ։

• Կապվիր բանկի հետ, փոխիր հաշվիդ տվյալները (PIN կոդ, գաղտնաբառ և այլն) ու մի տրամադրիր նոր տվյալներդ ոչ ոքի։ Այսպիսով միայն դու կկարողանաս օգտվել քո հաշվից։

• Ստացիր բանկային հաշվիդ քաղվածքները՝ հաշվիդ ելքումուտքերն աչքի անցկացնելու ու կասկածելի գործողությունները նկատելու համար։

• Ծանոթացիր ստորագրման ենթակա փաստաթղթերի բովանդակությանը ու մի ստորագրիր կասկած առաջացնող փաստաթղթեր։

• Պահիր կարևոր փաստաթղթերդ (անձնագիր, սոցքարտ, ապահովագրական քարտ, վարորդական իրավունք, վարկին առնչվող փաստաթղթեր, սեփականության վկայականներ և այլն) անվտանգ տեղում։ Ապահովության համար արժե հեռախոսում կամ անձնական համակարգչում պահել փաստաթղթերիդ թվային տարբերակները կամ պարզապես լուսանկարները։ Այս փաստաթղթերը կօգնեն օգտվել պետական ֆինանսական աջակցությունից և ընդունվել աշխատանքի։

• Կապի մեջ եղիր վստահելի ընկերոջ կամ ընտանիքի անդամի հետ։ Անհրաժեշտության դեպքում վստահիր քո գումարը նրան և թույլ տուր, որ օգնի քեզ բնակության նոր վայր գտնելու կամ ֆինանսական հարցերում։

• Օգտվիր ընտանեկան բռնության ենթարկված անձանց համար նախատեսված ապաստարաններից ու տրամադրվող հոգեբանական օգնությունից։

—

Հնարավոր է ի սկզբանե չնկատել այն նշանները, որոնք վկայում են ֆինանսական բռնության մասին։ Բռնություն կիրառողը ոչ միշտ է դրսևորում ագրեսիվ վարքագիծ․ նա կարող է լինել «սիրալիր» ու վստահեցնել, որ անում է ամեն ինչ՝ հանուն քո բարեկեցության։ Կասկածի դեպքում ժամանակին օգնություն խնդրելով ու անվտանգության պլան կազմելով՝ կարելի է հնարավորինս խուսափել անկանխատեսելի ու կյանքի վրա անդառնալի հետք թողնող իրավիճակներից։